Dy tregime me motiv nga lufta 1999

LISI
Natën pas udhëtimit në këmbë me valixhe e fëmijë në krah, malit pa rrugë, për dritë të hënës, që herë – herë fshihej pas reve si për inat dhe na linte t’ju binim me kokë lisave, zinim kërpnajave, me ndihmën dy personave të paguar, kaluam kufirin çek. Fshehur nën shkurre  e barishte qëndruam gjithë ditën. Në terrin e parë u nisem drejt dritave të një si qyteze. Në ikje  rrëzohesha e çohesha ... Me sy të përlotur Ina kujtonte ikjen... Loti lotin nuk ia zinte. Rrëke i iknin hullive të faqeve të hapura nga vjetët e malli. E shtrëngoi nipin në gji dhe duke i lëmuar flokët vazhdoi: Lisin e kisha fëmijën e parë. Kur lindi qitëm pushkë. Rritës së tij të bujshme i frikësohesha.  Jeta në vend të huaj e burrëroi para kohe. Mësoi gjuhën, në shkollë ishte ndër më të mirët. Nuk linte demonstratë pa marrë pjesë në përkrahje të Kosovës. Merakosej dhe nuk bëhej rehat  ...  Krisma e parë kur u dëgjua në Kosova ai ishte atje. Sa herë cingëronte telefoni, kërciste dera, hë thosha, Lisi. Kur më merrte në tel. nuk thoshte kurrë më shumë se, “mirë jam, ju përqaf të gjithëve!”.  E dija se pa u çlirua Kosova ai nuk do të kthehej. Kështu i kishte thënë edhe Valës në ndarje. Ai fjalën nuk e thyente për të madh gazep. Të gjithë në ankth të pritjes ishim: unë me Bardhin  për djalin, Vala  shtatzënë për  burrin, motrat për vëllain ... He, lufta, ofshani thellë nëna, lufta, dhe vazhdoi ajo,  nuk po mbaronte, Kosova zbrazej dhunshëm, të përndjekurit kishin mbërritur edhe këtu. Lisi në Kosovë ...  Ne, natë e ditë të mbërthyer pranë TV, radios ... Nuk ditëm të gëzohemi për ardhjen në jetë të djalit të Lisit, dhe po prisnim Lisin për ta gëzuar dhe pyet për emrin. Atje luftohej për jetë a vdekje. Në lajmet e vonshme të natës, lajmi në krye të të gjitha lajmeve e dhanë të gjitha radiot, TV-ët në shqip dhe në gjuhë tjera: “Në malet e Kosovës, komandanti i togës Lis Bregu, me  bombë në dorë, si një re stërmadhe, ngarkuar me breshër, çau drejt istikameve të armikut. Futet brenda tyre  dhe me  gjakftohtësi zhvidhos bombën, duke bë copë e grimë: një, dy ... pesë... e më shumë çetnikë.  Dhe vetë fluturoi drejt qiellit. U shndërrua në yll...”. Në yll,  në yll, përsëriste nënë Ina duke mbajtur nipin në duar, në yll, që po na  bënë dritë e ngroh të gjithë neve dhe  Lisit të tij, i cili  me asht e rrashtë i  ka ngjarë babit të shndërruar në yll.

Auckland, 29 mars 2013

HAXHI

Lufta (foto marr nga interneti)

Së pari kishin granatur fshatin nga larg, popullsia me fëmijë që nuk kishin arritur as t’i veshin e mbathin, pleq të pafuqishëm, me plaçka në panik marrin arratinë kush me qerre kuajsh, traktorë, vetura,  në këmbë...  Haxhi u del përpara; “Ku do shkoni, këto granatime duhet të jenë të gabuara. Ju nuk keni asnjë faj. Ndaluni, ndaluni...! “  Dhe sakaq  Haxhi u gjet mes fqinjëve në ikje dhe njerëzve me uniforma me armë ngrehur. “Ç’janë këto ndjekje, krisma në gra, fëmijë e pleq , që asnjë të keqe nuk i kanë bë kujt, fqinj i kam, i njoh si paranë e kuqe. Turp, turp..!” Largohu, qen bir qeni! – dhe me një rafal krismash në ajër e paralajmëroi Haxhin, komandanti me dylbi të varura në qafë. Haxhi e njohu komandantin me dylbi, kryeshefin e sigurimit shtetëror Rajkon, vartës i të cilit kish qenë deri në fillim të luftës,  nuk u spraps, vazhdoi kundërshtimin.  “Marshin tonë drejt fitores nuk e ndal dot as NATO, as ti, o bir kurve! ”, thirri komandanti dhe e uli tytën në lartësinë e gjoksit të Haxhit. Njerëzit me uniforma vunë maskat, zhveshën thikat dhe hynë në fshat, vranë ata që kishin  mbetur, u ngarkuan me gjësende të vlefshme,  i vunë zjarrin shtëpive dhe u kthyen në birucat e kamufluara. Të vrarit nuk kish as kush  t’i qante, as t’i varroste. Dikur në errësirën e natës erdhën katër jevgë me një qerre tërheqëse kuajsh, i ngarkoi të masakruarit dhe morën urdhrin e komandantit Rajko, që  të groposën në afërsi të tankut të kamufluar prej llamarine, po jo thellë, se të njëjtit do të zhvarrosen prapë për t’u varrosur diku tjetër. Galipi sa vërejti trupin e Haxhit pa jetë, të bërë shoshë me plumba, u trand: Po ky që ishte me shkijet, punoi për ta, rrahu e denoncoi shqiptarë, shkoi deri në Vojvodinë e Mal të Zi në protestat e Jogurt Revolucionit. I besoi propagandës së tyre. I dekoruar e lëvduar nga vetë vozhdi serb.  E tash ...! He, mishtë më dridhej, vazhdoi ta kujtonte Haxhin Galipi, kur kalonte trotuarit me jakne lëkure, këpucë të zeza me qafë, syza parapa të cilave nuk i shiheshin sytë, kokën lart...  Pse e vranë, mos ndoshta gabimisht, Haxhimi ishte me ta, pse, pse?! Ndërkohë u dëgjua alarmi që paralajmëronte rrezikun nga bombardimet e avionëve të NATO-s. Galipi me tre shokët u ngut për t’u fshehur në istikamet e ushtrisë që me aq zell ishin në shërbim të saj. Jo, u thanë, nuk kem vend për juve. Po ne me ju jemi, për lavdin e ushtrisë tuaj po punojmë, ngulën këmbë varrtarët. Shkoni, sa nuk ju kem vra, qartë! Të frikësuar nga kërcënimi, në ikje, së pari një vezullim ua verboi sytë dhe pastaj u dëgjua një zhurmë shurdhuese krejt afër tyre. Galipoo, u dëgjua zëri i njërit prej shokëve,  krejt i gjakosur, pasha babën tem, na qitën shkijet në pritë...   edhe neve si Haxhimin... !

Kabash, 1999