Drita Lushi: DALLGË MALLI Libër me poezi nga Sabit Abdyli. -Mendime-

Drita Lushi

Zjarr është poeti, zjarr!
Digjet të djeg pore, që përpushen si yje,
Ngroh në acar dimërak,
freskon në vapë përdëllese.
Libri më i ri i autorit Sabit Abdylit,titullohet “Dallgë malli”dhe  ndahet në katër pjesë : “Mall”, “Imazh”,”Kapriҫoze” dhe “Qiellit të saj”
Poezitë e Sabit Abdylit, kanë një shtrirje kohore të konsiderueshme ҫ’ka tregon, që ndjeshmëria fle me poezinë, në të shkuarën, të tashmen dhe do të rrugëtojë edhe në të ardhmen e poetit.
Ato janë të shkurtra, por përҫojne një peshë emocionale të madhe të autorit ku ndihet malli për Atdheun, që vjen herë si dallgë e herë i qetë por nuk shuhet kurrë.
Ndoshta këto poezi, bëjnë shpirtin e poetit të shuajë brengën e largësisë nga Kosova.
Atje në Aukland,veҫ familjes edhe poezia i qetson dhimbjet e shpirtit e të largesisë dhe ai vazhdon shqip të derdhë zemrën ne vargje
“në secilin varg timin një zog
thur një baladë”, shprehet autori në poezinë “IKE”sepse vetë jeta me të priturat dhe të papriturat është një baladë, një histori, që vetem autori di ta shkruajë dhe lexuesi ta përjetojë përmes vargut, dhe zogjtë jane kënduesit me zërin e poetit.
Ai i zgjedh fjalët dhe vargjet vijnë natyrshëm, lirshëm janë të prekshëm, te ndjeshëm, të butë si malli…Ai përdor gjithë spektrin e figurshmërisë në poezitë e tij të cilat lexohen lehtë dhe të ngelen në kujtesë.
“Shi i ftohët bregut oqeanit,
mot me diell te ju.
Dallëndyshet ju erdhën,
thanë gjë për ne:
ju folën për dhembjen,
rrugën e kthimit?”
shprehet autori në poezinë, “Jetë bore” ku ҫdo varg flet aq shumë, dhe ҫdo koment, do ia zbehte vleren.
Libri trajton një larmishmëri tematikash, që nga përditshmëria, atdhetarizmi, dashuria për vendlindjen, vargjet për figura historike të vendit të tij, por edhe për njerëz të veҫantë, që kanë lënë gjurmë në jetën e shkrimtarit
Ai është larg, dhe vargjet e tij duket sikur zbresin në lexim me aromë deti, oqeani, qielli, toke me ngjyrat e diellit dhe fshehtësinë e reve dhe ke dëshirë t’i prekësh me lexim e sy, ti kesh pranë ti rilexosh teksa i ndjen varg, pas vargu.
Vargjet shprehen lirshëm dhe vijnë qartë dhe pastër tek ne, nuk kanë rimim apo skemë te caktuar, por janë te sakta dhe estetike.
Libri “Dallgë malli” është një prurje me vlerë, në letersinë e shkruar shqipe, që vlen të lexohet, jo vetëm nga emigrantët,por edhe nga ҫdo shqiptar, që e do poezinë.
Sabit Abdyli eshte një shkrimtar i kompletuar me prurjet në proze dhe poezi. Botimet e tij,tregojnë qarte shpirtin prej artisti te pjekur, qëmtues i vemendshëm i ngjarjeve, ҫasteve dhe ngritjen e tyre mjeshtërisht në artin e fjalës.

BAGAZH DENG KUJTIMESH (mbresa)

Seveme Fetiqi

Mbresa pas leximit të librit „DALLGË MALLI“, Prishtinë, 2016. "Kurrë mos harro kush je dhe nga vjen"! (populli). Jo rastësisht e fillova me ketë thënie popullore, opinionin tim për librin "DALLGË MALLI“ të poetit dhe krijuesit Sabit Abdyli, i cili në periudhën e pasluftës së fundit e kishte fatin si shumë atdhetarë tanë të shpërngulet përtej oqeaneve, në Zelandën e Re. Ai, kaloi oqeanet, duke marrë me veti dhembjet, kujtimet, traditat, shtëpinë, oborrin, lumenjtë dhe përroskat e vendlindjes dhe të gjitha ato që e preokuponin. Ndoshta, friksohej se një ditë, përtej oqeaneve s'do të mund t'i përkujtonte ato. Ai me xhelozi ngarkoi në bagazh, vendlindjen dhe e bartë me veti gjithandej nga shkon. Në mërgim kujtimet shndërrohen në vargje, të cilat „ndezen“ nga malli dhe bota e tij e brendshme sublime, shpërthejnë në ngjyra ylberi e dashurie. Në faqet e librit "Dallgë malli" lexojmë: /Me bagazh malli plumb/ ditë e përditë i kthehem fëminisë/ tek rrënjë e lisit Arës ledhishtë/ kroi i moçëm/ tokë e Ilirisë/ dihej fjala fjalë/ në ballë të oxhakut njerëz më të mirë./ (poezia DITË E PËRDITË, faqe 11) Libri është i ndarë në katër cikle: MALL, IMAZH, KAPRIÇIOZE dhe QIELLIT TË SAJ. Të katër ciklet shkrihen në titullin e librit. Vargjet e poezive në ciklin MALL si dhe në tërë librin janë të shkurta, të qarta, plot ndjenja sublime. Poeti nuk imponohet me shprehjen e subjektivizmit të tij, por vargut i jep një kolorit spontan të ndjenjave më të thella, mishërohet dhe balsamohet me mallin në çdo drithërimë të shpirtit. Arrin të vë lidhje të fortë me lexuesin duke ia transmetuar atij ndjenjën në formë dallge malli të dhembshëm. Edhe kafja nuk shijon ëmbël në kurbet. Për poetin, në Zelandën e Re, në qytetin, që e spërkasin në të gjitha anët valët e Paqësorit, s'ndodh asgjë përveç kujtimeve për tokën e origjinës: /shtëpia ime kënge/ jashtë e brenda xham, … oborri mbuluar gjelbërim/ pemë frutore mollë kumbulla qershi/ zëra e qeshje fëmijësh…. (poezia KUJTIME E MALL, faqe 15) ose për lulet për të cilat nëna tregon saktësisht kur do të çelin si në poezinë LULE UJISTE, faqe 14: /fliste me to/ saktë e dinte kur çelin e ç'ngjyrë kanë. Në ciklin e dytë IMAZH, sajon imazhe të ndjeshme e të trishta. Edhe pas një kohe të gjate qëndrimi në mërgim, poeti nuk mund t´i harrojë imazhe të jetës së tij në atdhe, kohën e korrjeve, ballin e vrenjtur të nënës, duke i shkruar vargjet në poezinë me të njëjtën titull IMAZH: „Biro, që kur zogjtë morën udhën/ dielli i pranverës Mirë/ akull i ftohte“./ Për poetin fjala e dhënë duhet të mbahet qoftë edhe kur duhet sakrifikuar nga vetja. Fjalën e ngrit në piedestalin më të lartë të njerëzores, nderit dhe besës. Fjala e dhenë, dikur për shqiptaret ka qenë ligj dhe simbol i besnikërisë, e cila dalëngadalë po zbehet. Poeti Abdyli „ecë nëpër zjarr“ dhe fjalën nuk e shkel. Duke qenë në largësi marramendëse, nuk i harron ata që sollën lirinë Kosovës (Adem Jashari), pastaj ata që shkruan me gjakun e zemrës vargje atdheut te tyre (Ali Podrimja), dhe shumë persona të tjerë të merituar, si një zog shtegtar i përkujton në vargje dhe jep kushtrimin e tij. Në poezinë DERI TE MOLLA E KUQE kushtuar poetit, Ali Podrimja: “vargu i tij/ etjen i shuan tokës/ deri te Molla e kuqe/ e përtej saj…latoi gurë shtigjesh e urash Dardanisë/ ligjëroi si hisja të mos na shuhet/ e shkoi mbas Lumit të tij/. Me pak vargje, flet për një jetë të tërë të angazhimeve (porosive) të poetit Podrimja. Ciklin e tretë KAPRIÇIOZE e fillon me poezinë KAPRIÇIOZE, për të vazhduar edhe me poezi tjera plot mllef ndaj njerëzve, që tradhtojnë vendin e tyre, ndaj klaneve, partive dhe ndaj sistemeve të kaluara dhe atyre, që mbretërojnë me plot padrejtësi. Me një fjalë, poeti s´mund të pajtohet me shumë gjëra, të cilat ndryshojnë në atdheun e tij. Mllefin e tij e shndërron ne vargje plot mesazhe siç është poezia ME BISHT NË BISHT: „Furtuna përplasje/ Zi e më zi/Shqiponja me një krah fluturon/ Itakës së ndarë me Gardh të dyfishtë /Prapa gardhit djajtë me drapër e çekan“. Në këtë vëllim poezish, poeti shfaq edhe mesazhe pedagogjike, pasi që një kohë të gjatë punoi si mësimdhënës, edukoi në mënyrë të denjë gjenerata të reja dhe bëri përpjekje t´i drejtojë ata në rrugë të drejtë të moralit dhe drejtësisë. Assesi, ai nuk pajtohet me zënkat , urrejtjen, zilinë dhe xhelozitë e njerëzve të vet në mes vete, e ngrit zërin e vargut, i gjykon veset e këqija të tyre dhe përçon mesazhin e pajtimit dhe tolerancës. Në poezinë NË SY: „Stuhitë s´pushojnë/ arës arbrit/ Rrugë nuk i zëmë kujt/ Vetes ngulim thonjtë/ sy ndër sy pa u skuq“. Edhe në ciklin e fundit QIELLIT TË SAJ, vjen në shprehje malli i zhuritur i poetit dhe mërgimi i rëndë. Mërgimtarët, e nëse janë edhe poet, thonë, më së shumti e duan qiellin. Qielli është lidhja dhe ngushëllimi më i madh i tyre me atdheun. Përmes qiellit, ata i dërgojnë përshëndetjet e tyre atdheut, mallin e zbusin duke „fluturuar“ në krahët e zogjve shtegtarë. Poashtu edhe poezia QIELLIT TË SAJ thotë shumë përmes vargjesh: „zjarr është poeti zjarr“…“lajmëtar ogurbardhë/ i përjetshëm- shqiponjë qiellit të saj. Autori i këtij libri Sabit Abdyli, edhe kur shkruan për mallin, qoftë për revoltën e tij, apo tenton të lejë mesazhe të qarta brezave të rinj, ai çdoherë lenë të kuptohet se qanë për atdheun në mënyrë poetike dhe shpirtërore, për Shqipërinë, për traditat , të cilat dalëngadalë po zbehen dhe na mungojnë ato gjëra të vogla, por që dikur na bënin të lumtur, mungon respekti dhe drejtësia. Në ëndrrat e tij mërgimtare, ai ëndërron kthimin, ëndërron vatrën e tij dhe aty sheh zjarrin e ndezur përsëri, ëndërron fundin e mallit të tij, duke ecur oborrit të shtëpisë, duke u kënaqur me fruta pemësh, të cilat bëhen në pemët e oborrit dhe ëndërron odat ku mbretëronte besa e fjala dhe shndriste si mali me borë, plisi mbi kokat e njerëzve. Ai i përshëndet edhe anijet dhe valët e detit, transmeton përmes tyre dashurinë dhe mallin nga ana tjetër e Botës dhe dëshiron, që një kohë ta ketë ditën ditë dhe natën natë. Aty në Aucklandin e largët gjithmonë është kohë me diell, por mërgimtari nuk e ndjen ngrohtësinë e tij. Kishte dëshiruar që të ngjitej në rreze të tij dhe të ngrohet në vendlindje, ku muzgjet janë më të purpurta se çdo kund tjetër në Botë. Autori i këtij libri, profesori Sabit Abdyli, si e quajnë shumë miq dhe të njohurit e tij, nuk shkruan vetëm poezi. Ai deri tash ka shkruar edhe prozë, anekdota, monografi të ndryshme, artikuj gazetaresk dhe libra dokumentar. Këtë mbresë apo qasje letrare e shkrova, ngase edhe vet jam mërgimtare dhe çdo varg i këtij libri me preku në dhembje, në mall dhe si dallgë të harlisura me sollën një çast edhe mua në atdheun tim. Profesorit të nderuar i dëshiroj shëndet, suksese dhe shumë frymëzime e libra, të cilat do të radhiten në bibliotekat e shumë miqve të tij, në bibliotekat e Kosovës dhe Shqipërisë, si frymë e dallgë malli nga pjesa tjetër e globit. Me këtë rast, profesor Sabit, Urime Ditëlindjen, jete të gjatë e të lumtur. Uroj që të kesh ditë dhe vite të lehta mërgimtare.

Seveme Fetiqi

Frankfurt, 14 maj 2016