Zelanda e Re është vendi ndër më të njohurit për një numër të madh zogjsh pyjesh, fushash e bregdeti, që nuk i gjejmë askund tjetër në botë. Padyshim më i veçanti është zogu i quajtur KIWI BIRD (Kivi zog), i cili për t'u mbrojtur nga grabitqarët ditën fle në strofkë fshehur dhe natën kur bie terri del për të kërkuar ushqim. Ushqehet me insekte, krimba, ngjala e fryte pemësh. E ka të zhvilluar shqisën e të nuhaturit më shumë se shpezët tjera.
Në fund të sqepit të tij të gjatë ka vrimat e nuhatjes dhe falë nuhatjes së mprehtë ai mund të gjej insektet e krimbat nën tokë edhe pa i parë. Në Zelandën e Re fjalës "Kivi" duhet shtuar patjetër ndajshtimin (një fjalë tjetër saktësimi) për të treguar se për çka është fjala: për kivin shpend (zog) apo kivin frutë (pemë). Kiwi bird (kivi zog) është ikonë, simbol, vlerë e trashëgimisë natyrore për zelandezët. Zogu në fjalë ruhet me fanatizëm si një thesar i çmueshëm puplat e të cilit janë përdorur në të kaluarën si stoli (veshje) për njerëz e rangut të lartë. Zogu gjatë ditët fshihet në strofkë dhe natën del për të kërkuar ushqim me sqepin e tij të gjatë, ka këmbë të forta, nuk ka bisht si zogjtë tjerë, peshon mbi 3 kg. jeton në pyje, vë vezë më të mëdha se gjithë shpezët tjera në raport me madhësinë (peshën) e trupit që ka dhe është unik në botë. Ky zog jetëgjatë (25 deri 50 vjet) është prekur nga shpyllëzimet dhe gjitarët grabitqar të pyjeve. Për të mos ndodh zhdukja ka ekipe të specializuara për ruajtjen e tij . Mendohet se në krejt Zelandën e Re kanë mbetur diku rreth 68.000 mijë zogj të këtij lloji, që në krahasim me vitet përpara numri i tyre ka rënë dhe vazhdon të bie. Gjithçka kur është fjala për zelandezët quhet KIWI, si p.sh: kiwis English, socer, ragby, dollars, people etj. Më ka ra të dëgjoj sa me mburrje e thonë (ata që e llogarisin vetën se janë vendës) I am kiwi! (në shqip; unë jam kivi). Një farë mënyre zogu sqepgjatë është simbol kombëtar, i dashur e thesar për zelandezët. Zogun e kanë të gdhendur në monedha të metalta, bankënotë letre, fanella sportistësh, emblema, logo kompanish, fermash të vendit etj. Kujdesi dhe angazhimi i zelandezëve, shoqatave etj. për ruajtjen e kultivimin e specieve me aq dashuri si askund tjetër në botë këtu në Zelandë të Re është për të pasur lakimi.
 |
| Kiwi bird |
Me ketë rast dua të jap edhe një informacion për një pemë me emrin si të zogut. Fjala është për KIWIN (pemën). Zelandezët kivin e prunë në fillim të shekullit XX nga Kina. Farat i solli zelandezja Mary Isabel Fraser, e cila kish vizituar Kinën. Plantacionet e para me kivi u mbollën në vitin 1910. Në dekadën e pestë të shekullit XX u rritën sipërfaqet e mbjella me ketë pemë fitimprurëse. Kivi kërkohej në tregjet botërore dhe prodhimi u rritë me shpejtësi në vitet 1960-1970. Falë kushteve klimatike, tokës pjellore, lagështisë së mjaftueshme gjatë gjithë vitit, temperaturës etj. prodhimi i kivit u shndërrua në industri me leverdi të madhe ekonomike për fermerët. Plantacionet e mbjella në sipërfaqe të mëdha (në vitin 2007 pati 12.000 hektarë të mbjellë me kivi) janë në Ishullin verior në afërsi te vendit të quajtur Te Puke dhe rajonet Gisborne e Nelson. Kivi që kultivohet këtu është dy llojesh; i gjelbër dhe i artë. I gjelbri ka ngjyrë kafe dhe brenda mish ngjyrë të gjelbër të ndritshme, kurse lloji tjetër ka lëkurë të butë (pa flokë) ngjyrë bronzi brenda ngjyrë të verdhë me shije më të ëmbël dhe aromë paksa të frutave tropikal. Kjo pemë me potencial të madh ushqyes e komercial gjatë gjithë vitit gjendet nëpër dyqane të këtushme.
Dy llojet e kiwit
Sabit Abdyli
No comments:
Post a Comment