BAGËTIA E IMËT NË ZELANDËN E RE OSE "DELET NE SHTEPINE E TYRE"

Shkrimi i botuar ne gazeten periodike "Drini", gusht, 2017

Me të arritur pas 24 orë fluturimi me avion mbi ishullin e quajtur Zelandë e Re u fascinova  nga  ato që shihja poshtë avionit; kodra  mbuluar me bar, drunj gjigantë,  ujët e Paqësorit futur në thellësi të tokës me pamje si  lëkurë e shtrirë  e  leopardi. Në avion mes udhëtarëve tjerë ishim 42 refugjatë shqiptarë që po vinim në Zelandën e Re (29 tetor 1999).  Sa më shumë ulej avioni vëreja dele gjithandej kullosave pafund dhe një si fiksim me mbeti  në mendje për të mësuar më shumë në lidhje me bagëtinë  e imët në Zelandën e Re. Me rastin e udhëtimeve kur has  dele , edhe sot, për kënaqësinë time ndalem  t'i shoh tek kullosin qetësisht ashtu trupmadhe e  të shëndosha, një dele këtu është sa dy dele tonat në Shqipëri (Shqipëri i them edhe Kosovën) .

Delet e para në Ishullin e largët kanë ardhur diku mes viteve 1773 dhe 1777 dhe përdoreshin si ushqim për peshkatarë në Mana (ishull pranë Wellingtonit). Koloni Johnny Jones në vitin 1840 importoi një numër të konsiderueshme delesh me anije nga Sidnej (Australi). Ai hasi në shumë vështirësi gjatë importimit. Fermeri  i përmendur mori toka me qira nga vendësit dhe nga ky vit numri i kopeve të deleve ishin në rritje dhe disa vite më vonë, pikërisht në vitin 1882 nis  eksportimi i mishit të ngrirë së pari në Angli.  Racat ishin ajo MERINO dhe ROMNEY. Në Ishullin e verior raca Romney ishte e favorizuar. Zelanda me kullosat e bollshme gjatë gjithë vitit ka kushte  ideale për rritjen e deleve.   Duke parë përfitimet e mëdha ekonomike intensifikohet puna në ngritjen e fermave në gjithë vendin. Gjatë shekullit XIX malli kryesor eksporti ishte leshi i dhenve për të arritur kulmin në vitin 1960 që  përbënte mbi një të tretën e të gjitha të të ardhurave nga eksporti.  Në vitin  2007, Zelanda e Re kishte përafërsisht 39 milionë dele, rreth 10 dele për çdo banor  të saj.   Këto vitet e fundit ka ra ndjeshëm numri  deleve. Zelandezët ecin me kohën dhe gjithçka llogarisin me laps, tani kanë ngritur edhe ferma buallicash, dhish, drerësh, shpezësh, bletësh etje. të kërkuara  nga tregu i jashtëm. 

Sabit Abdyli, Auckland