PISHTAR I SHKOLLËS SHQIPE (Nga revista, “Shkëndija” prill-maj, 2007)

Prof. Ejup Abdyli

Ejup Abdyli u lind më 1937 në Kabash. Pasi kreu dy klasë të Normales në Gjilan, emërohet mësues në fshatin Beguncë më 1960. Pas një viti transferohet në Lubishtë. Gjatë kësaj kohe pa shkëputje nga puna e kryen normalen, shkollën e lartë pedagogjike, dega gjuhë dhe letërsi shqiptare në Shkup. Në vitin 1966 vazhdon punën në shkollën fillore në Viti. Ndërkohë e kreu fakultetin filozofik-dega gjuhë dhe letërsi shqiptare në Prishtinë. Kalon në shkollën e mesme, siç quhej atëherë “Bora e Ramizi”, sot “Kuvendi i Lezhës” në Viti, profesor i gjuhës dhe letërsisë shqiptare. Detyrën e shenjtë të pedagogut e ushtroi 32 vjet. Tridhjetë e dy vjet me ditar në dorë. Përkundër ofertave për të punuar në administratë, vende udhëheqëse, ai, asnjëherë nuk pranoi të ndahet nga puna e drejtpërdrejt me nxënës. Pesë vjet udhëtoi në këmbë për çdo ditë pune, Kabash – Lubishtë pa bërë asnjë mungesë. Me iniciativën e tij u hap për herë të parë kl. V-të në Lubishtë. Punoi në dy ndërrime, me vullnet të madh, pa u kursyer, duke i mbajt të gjitha lëndët e klasës së pestë. Kontribut të veçantë dha në shkollat e mbrëmjes që organizoheshin për të rriturit: në Lubishtë, Debelldeh, Kabash e Viti. Ishte i pasionuar pas punës dhe gjithmonë u shkonte deri në fund gjërave. Ishte njohës i punës të cilën e kryente. Me të njëjtin vullnet e pasion punoi me klasë të ulta, të larta, kurse për të rritur dhe, që nga viti 1981 me gjimnazistë. Ishte i skajshmërisht i përpiktë në mbajtjen e ditarit, librat e amzës, shënimeve dhe evidencën e saktë të nxënësve. “Puna, thoshte sa e sa herë, më ka ndihmuar të jem më pranë nxënësve, njerëzve, shkollës. Shkolla është institucion ku duhet përgatitur kuadro të afta, të zot. Në shkollë duhet përqendruar forcat tona. Edukatorë të devotshëm na duhen, se titullarë e udhëheqës me kurse politike ka me bollëk Kosova. Nga puna e mësuesit varet e ardhmja, varet zhvillimi ekonomik, i kulturës dhe traditave kombëtare. Asgjë nuk arrihet me llafe, por me punë, djersë e angazhim. Te nxënësi duhet zbuluar prirja dhe ngadalë, me maturi e takt t’i hapet rruga, të inkurajohet për të ecur përpara”. Ishte fjalëpakë, i matur dhe me influencë brenda familjes dhe mjedisit ku punoi. Ishte shembull se si duhet ushtruar funksionin e edukatorit në formimin e vetëdijes kombëtare te gjeneratat e reja. Kurrë nuk mburrej për punën qe bënte me aq zell e përkushtim. Ata që e kanë njohur, mbi të gjitha kanë dalluar tek ai edukatorin e mirë, njeriun modest. U mor edhe me shkrime. Punimet e veta i boti në gazetën “Pionieri” dhe “Shkëndija”. La në dorëshkrim një studim në fushën e dialektologjisë shqiptare. Fatkeqësisht, gjatë luftës së viti 1999 serbët ia morën dorëshkrimin dhe ia asgjësuan, bashkë me librat, dokumentacionin personal, që i kishte në bibliotekën e tij shumë të pasur. 

Më 26 qershor 1992, tri ditë pasi kish mbajtur riprovimet, provimet e diplomës me nxënës maturant, nga një sulm në zemër, ai iku, ndonëse ende nuk i kishte mbushur 55 vjet. Me shkuarjen e tij të parakohshme familja, farefisi, miqtë dhe shkolla shqipe humbi shumë.

“Lufta për ruajtjen e identitetit të shkollës shqipe do të jetë e ashpër dhe e gjatë, në ballafaqimin tonë me okupatorin, ne patjetër duhet të fitojmë, se shkolla është si buka, si Dielli, pa te nuk mund të ekzistojmë. Dyert e shkollave na mbylli okupatori, por ne, shtëpitë, xhamitë, kishat do t’i shndërrojmë në shkolla.” – mbahet mend, të ketë thënë nxënësve dhe kolegëve të punës, Ejupi.

----------------------------------------

Në vitin shkollor 1988/89 në gjimnazin e Vitisë “Kuvendi i Lezhës” u pranuan 14 nxënës të ardhur nga Kumanova, që i kishin përjashtuar sllavo - maqedonasit për hiçgjë nga shkollat. Shovinistët serbë dolën në protesta dy ditë rrugëve të Vitisë, para objektit të shkollës, bile u futën dhunshëm edhe brenda në hollin e shkollës, duke bërtitur: “kumanovci napole” e kërkuar përgjegjësi nga drejtoria e shkollës pse janë pranuar “nxënësit nacionalistë” nga Kumanova dhe përjashtimin e tyre të menjëhershëm. Pas protestave, presioneve të shumta nxënësit u larguan nga shkolla. Inspektorë e titullarë të administratës komunale, UDB-es ditë me radhë kontrolluan ditarët e gjitha klasave, sepse një nxënës i Kumanovës mungonte në listën e të larguarve. Nxënësi nuk u gjet. Më vonë u mur vesh se nxënësi ka qenë i regjistruar në paralelen ku ishte kujdestar Ejup Abdyli, i cili rrezikoi largimin nga puna, në mos edhe burgun, për ta shpëtuar nxënësin nga Kumanova, duke regjistruar në ditar sikur kumanovari ishte i lindur në Ferizaj. 

SHKOLLA SHQIPE NË VITE

Ne foto me nxenesit ne vitin shkollor 1975/1976

Plejada e mësuesve  shqiptarë në vitet e 50-60 - ta të shekullit XX kishin entuziazmin, moralin  e dashurinë për profesionin  që e ushtronin dhe  falë kësaj arrinin ta tejkalojnë papërvojën dhe parapërgatitjet jo të plota në shkollat e kryera ose gjysmë të kryera ose të sapofilluara. Ketë klasë edukatorësh unë i pata mësues. Në dekadat në vazhdim dolën kuadro më të përgatitura  profesionalisht në Normalen e Prishtinës, Gjilanit etj. që  avancuan kualitetin e mësimeve për të gjitha lëndët sidomos në klasat e ulëta. Në mungesë të arsimtarëve, normalistët  ishin zgjidhje e mirë edhe në zhvillimin e procesit mësimor me klasat me mësim lëndor.  Në periudhat që po flas mësuesi gëzonte autoritet dhe përkrahjen e popullatës ku ishte me punë. Në mbarim të viteve të 60-ta e fillim të viteve të 70-ta u rritë numri i  kuadrove më shkolla të larta e fakultete, të cilët pikësynim kishin arsimin e brezave pa shikuar e mërzitur shumë për rrogat. Gjatë  kësaj kohe dolën revista e gazeta profesionale në fushën e arsimit e edukatës për pedagog, si revista "Shkëndija" erdhën libra e mjete konkretizimi nga Shqipëria prej nga merrnim mësime për të qenë të suksesshëm në punën tonë me ditar në dorë.  Mbaj mend që bashkë me disa  kolegë të punës me vetiniciativë mbanim orë shtesë pa ndonjë kompensim me nxënësit e dobët dhe orë shtesë me nxënës që ua kalonin me dije të tjerëve në klasë, duke dal edhe jashtë asaj që kishim me plan-programe mësimore për të zgjeruar dijet e tyre. Nga biblioteka ime u kam dhënë nxënësve libra të lexojnë.  Kjo kohë entuziazmit e arritjeve më të mëdha në fushën e arsimit në gjuhën shqipe  u zbeh pas viteve të 80-ta kur nisi fushata e egër kundër gjithçkaje shqiptare, sidomos institucioneve arsimore  deri sa i mbylli ato në vitin 1990. Falë qëndresës së arsimtarëve, nxënësve e prindërve shkollën e mbajtëm gjallë për 10 vjet rresht edhe në kushte okupimi. Në punën time mbi tre dekada me ditar në dorë vitet 1990-1999 ishin ato që më dërmuan fizikisht e shpirtërisht. Mbaj mend tek shija nxënësit në ato kushte, me klasa pa banka e hapësirë te bollshme me tri ndërrime, tollovite e krijuara gjatë ndërrimit të ndërrimeve tek ecnin rrugës duke shikuar prapa mos po i ndjek policia e vëreja tek më dilte tym nga maja e kresë.   Pas çlirimit u rihapen shkollat, së paku shkonim e ktheheshim në shkollë kryet lart. U bënë investime në ndërtimin e shkollave të rrënuara etj. Brenda pak vitesh kuadro me tituj master e doktorësh rrokën ditarin në dorë. Po diplomat e titujt nuk dhanë rezultate. Sipas Programit Ndërkombëtar për Vlerësimin e Nxënësve PISA  arsimi në R. e Kosovës ishte në fund të rang listës. Kjo është për të ardhur keq. 

Auckland, qershor 2017