TAKIMI ME BEKIM FEHMIUN

Në vitin 1970, në kohën kur po xhironte filmin në regjinë e Miomir Stamenkoviqit "Kurtha për Gjeneralin" në Sarajevë, Bekim Fehmiu, i cili luante njërin prej roleve kryesor, erdhi për vizitë në kazermën ku isha ushtar. Interesimi për ta parë, dëgjuar për së afërmi aktorin zgjoi kërshërinë e të gjithëve. Atë natë neve ushtarëve edhe kohën e gjumit na shtyn për një orë. Në sallën e madhe plot e përplot me ushtarë e oficerë Bekimi i shoqëruar nga një gjeneral armate ulur pranë tavolinës me buqeta lulesh përpara në podium, për dy orë rresht foli, u përgjigj në pyetje të të pranishmëve. Ushtarët, sidomos ne shqiptarët, dëgjonim gojëhapur. Unë, tha mes tjerash artisti, zëshëm dhe me krenari, jam shqiptar, i lindur rastësisht në Sarajevë, emri im ka domethënie vetëm në gjuhën shqipe ashtu siç kanë edhe emrat e vëllezërve e motrave të mia; Bashkim, Arsim, Fatmir, Shpresë ... Pastaj ai foli edhe për presionet nga producentët e filmave në Itali për t’ja ndryshuar emrin dhe origjinën me të cilat nuk u pajtua, qoftë ai ndryshim edhe për një germë të vetme. Në fund u afruam gjithë qejf rreth kolosit të artit kinematografik, bëmë fotografi dhe morëm autografe nga ai.

Bekim Fehmiu

Sarajevë, 1970


Nga libri “Shkëlqim dhe tmerr” 2, 2012, Beograd, Bekim Fehmiu, faqe 380:
-Pse ju shqiptarët pas luftës (fjala është për luftën 1940/45) nuk u kthyet në Shqipëri – pyeti serbi 70 vjeçar. Mu kujtua pyetja e njëjtë e Jovan Mileqevit në Maribor. Tentova t’i përgjigjem. Po më ndali cimeri im, prit unë - Crnoputi Kovinac i mbajti leksion për shqiptarët si profesori im (dikur) Dr. Millosh Gjuriq. – Nëse dikush duhet të kthehet diku, atëherë ata duhet të jemi ne (serbet), jo shqiptarët. –ju përgjigj bashkëfshatarit. Në vitin 1926 (vazhdoi 70 vjeçari) kur u bë reforma agrare më kanë ofruar tokë gati falas nëse vendosem atje (Kosovë). Po nuk shkova.

Përktheu nga serbishtja s.a

Drita Lushi: Histori jete të qëmtuara me kujdes | E Merkure, 10.06.2015, 08:11 PM |

Drita Lushi: Histori jete të qëmtuara me kujdes

| E Merkure, 10.06.2015, 08:11 PM |

Histori jete të qëmtuara me kujdes

Recension nga Drita Lushi

Ndërsa kam në dorë librin “Thërrmija jete” të Sabit Abdylit i cili jeton në Zelandën e Re, mendoj se Ai aq sa jeton atje, aq më shumë ndodhet në vendlindjen e tij; Jeta, kushtet, rrethanat e çojnë  përtej oqeaneve, ndërkohë që merr gjithë kujtimet me vete, për të na i rikthyer të bukura, të shkruara, në një libër pa një titull bombastik por thjeshtë, qartë, një jetë e shkruar në copëza kujtimesh të përditshme por të ngulitura thellë në memorien e tij dhe tashmë edhe në vëmendjen e lexuesit. Prozat e Abdylit, janë të shkurtra, por të bëjnë të mendohesh gjatë, të gjitha të sjella në një rrëfim të thjeshtë të një burri të mençur, aq sa të duket, se je në një tavolinë duke pirë kafenë dhe ai të çon larg dhe afër me rrëfenjat dhe fantazia shkon në vise dhe ngjarje ku sheh Lisin (tregimi Lisi) nga yll në yll, në një rrëfim prekës, apo me një larmishmëri temash qoftë nga përditshmëria apo nga lufta në Kosove, ato mbeten të ndjeshme të prekshme, të ngjallin emocion, kërshëri, dhimbje apo gëzim. Të lehta në të lexuar ecën nëpër to dhe ndihesh “Larg dhe afër” apo herë herë, bëhesh njësh me personazhet, e herëherë, ata të ngjallin mëshirë, dhimbje, apo neveri dhe ironia ravijëzohet vetiu ne fytyrë teksa i kalon në lexim. Shpesh ndesh në paradokse të paimagjinueshme të një vendi policor, si tek tregimi “Dushkaja”, ku nga dëshmitar i rastësishëm i një ngjarje kthehesh në një të akuzuar, apo dhembshurinë, që ndjen tek tregimi “Lesi” për të kaluar në mesazhin e tregimit “Njeriu me ombrelle” në të cilin lexuesi vetiu kupton se jeta është e bukur të jetohet edhe më pak para dhe jo ato të jenë qëllim, një qëllim që sjell dhe vdekjen siç ndodh me personazhin e këtij tregimi. Tregimet e tij janë “thërrmija jete” por janë nga ato pikantet ku ke jo vetëm ç’të lexosh por edhe  ç’të mësosh përmes leximit dhe meditimit. Ato shtrihen në një periudhë kohore tëgjatë qysh nga vitet 1960 dhe ngjarjet vendosen në rininë e hershme të autorit në përditshmërinë e tij jetësore dhe punës por edhe ne Zelandën e Re ku ai jeton qysh në vitin 1999. Duket sikur ai i ka qëmtuar me kujdes gjithë historitë pikante në jetën e tij, marrëdhëniet me të tjerët, i ka grumbulluar ato histori jo vetëm që ta njoh lexuesin por dhe ti tejçojë atij edukimin përmes dukurive. Personazhet kanë emra domethënës sidomos ato që flasin dhe vendosen në trevën e Kosovës, e ngjarjet sjellin një larmishmëri tematikash të vogla në dukje por të mëdha ndërsa i lexon.  E vijojnë më tej në rrëfime prekëse dhe të vërteta, si “Emigrant” apo”Kurnaci” me humor dhe një ironi të natyrshme. Në libër shkrimtari ka përfshi edhe dy proza të përkthyera ku ai na vjen edhe si një shqipërues i saktë i prozës italiane duke na e sjellë në shqip Dino Buzzatin. Fare në fund do të thosha se libri "Thërrmija jete" i Sabit Abdylit është një përmbledhje e bukur dhe origjinale me krijime artistike që begaton letërsinë shqipe.

Recension: Histori jete të qëmtuara me kujdes

Ndërsa kam në dorë librin “Thërrmija jete” të Sabit Abdylit i cili jeton në Zelandën e Re, mendoj se Ai aq sa jeton atje, aq më shumë ndodhet në vendlindjen e tij; Jeta, kushtet, rrethanat e çojnë  përtej oqeaneve, ndërkohë që merr gjithë kujtimet me vete, për të na i rikthyer të bukura, të shkruara, në një libër pa një titull bombastik por thjeshtë, qartë, një jetë e shkruar në copëza kujtimesh të përditshme por të ngulitura thellë në memorien e tij dhe tashmë edhe në vëmendjen e lexuesit. Prozat e Abdylit, janë të shkurtra, por të bëjnë të mendohesh gjatë, të gjitha të sjella në një rrëfim të thjeshtë të një burri të mençur, aq sa të duket, se je në një tavolinë duke pirë kafenë dhe ai të çon larg dhe afër me rrëfenjat dhe fantazia shkon në vise dhe ngjarje ku sheh Lisin (tregimi Lisi) nga yll në yll, në një rrëfim prekës, apo me një larmishmëri temash qoftë nga përditshmëria apo nga lufta në Kosove, ato mbeten të ndjeshme të prekshme, të ngjallin emocion, kërshëri, dhimbje apo gëzim. Të lehta në të lexuar ecën nëpër to dhe ndihesh “Larg dhe afër” apo herë herë, bëhesh njësh me personazhet, e herë herë, ata të ngjallin mëshirë, dhimbje, apo neveri dhe ironia ravijëzohet vetiu ne fytyrë teksa i kalon në lexim. Shpesh ndesh në paradokse të paimagjinueshme të një vendi policor, si tek tregimi “Dushkaja”, ku nga dëshmitar i rastësishëm i një ngjarje kthehesh në një të akuzuar, apo dhembshurinë, që ndjen tek tregimi “Lesi” për të kaluar në mesazhin e tregimit “Njeriu me ombrelle” në të cilin lexuesi vetiu kupton se jeta është e bukur të jetohet edhe më pak para dhe jo ato të jenë qëllim, një qëllim që sjell dhe vdekjen siç ndodh me personazhin e këtij tregimi. Tregimet e tij janë “thërrmija jete” por janë nga ato pikantet ku ke jo vetëm ç’të lexosh por edhe  ç’të mësosh përmes leximit dhe meditimit. Ato shtrihen në një periudhë kohore të gjatë qysh nga vitet 1960 dhe ngjarjet vendosen në rininë e hershme të autorit në përditshmërinë e tij jetësore dhe punës por edhe ne Zelandën e Re ku ai jeton qysh në vitin 1999. Duket sikur ai i ka qëmtuar me kujdes gjithë historitë pikante në jetën e tij, marrëdhëniet me të tjerët, i ka grumbulluar ato histori jo vetëm që ta njoh lexuesin por dhe ti tejçojë atij edukimin përmes dukurive. Personazhet kanë emra domethënës sidomos ato që flasin dhe vendosen në trevën e Kosovës, e ngjarjet sjellin një larmishmëri tematikash të vogla në dukje por të mëdha ndërsa i lexon.  E vijojnë më tej në rrëfime prekëse dhe të vërteta, si “Emigrant” apo”Kurnaci” me humor dhe një ironi të natyrshme. Në libër shkrimtari ka përfshi edhe dy proza të përkthyera ku ai na vjen edhe si një shqipërues i saktë i prozës italiane duke na e sjellë në shqip Dino Buzzatin. Fare në fund do të thosha se libri "Thërrmija jete" i Sabit Abdylit është një përmbledhje e bukur dhe origjinale me krijime artistike që begaton letërsinë shqipe.   

Drita Lushi

Shqipëri, qershor 2015